NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
17 - (854) وحدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب .
أخبرني
عبدالرحمن
الأعرج ؛ أنه
سمع أبا هريرة
يقول: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: "خير
يوم طلعت عليه
الشمس يوم
الجمعة. فيه
خلق آدم. وفيه
أدخل الجنة.
وفيه أخرج
منها".
{17}
Bana harmeletü'bnü Yahya
rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Vehb haber verdi. (Dediki): Bana Yûnus, İbni
Şihâb'dan naklen haber verdi. (Demişki): Bana Abdurrahmân EI-A'rac haber verdi
ki, Ebû Hureyre'yi şöyle derken işitmiş: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem):
«Üzerine güneş doğan en
hayırlı gün cum'a günüdür. (Zîra) Âdem o gün cennetden çıkarıldı.» buyurdular.
18 - (854) وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
المغيرة (يعني
الحزامي) عن أبي
الزناد، عن
الأعرج، عن
أبي هريرة ؛
أن النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: "خير
يوم طلعت عليه
الشمس، يوم
الجمعة. فيه
خلق آدم. وفيه
أدخل الجنة.
وفيه أخرج
منها. ولا تقوم
الساعة إلا في
يوم الجمعة".
{18}
Bize Kuteybetü'bnü Saîd
rivayet etti. (Dediki): Bize Muğîre (yâni El-Nizamî) Ebu'z-Zinâd'dan, o da
A'rac'dan, o da Ebû Hureyre'den naklen rivayet etti ki, Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem) :
«Üzerine güneş doğan en
hayırlı gün cum'a günüdür. Âdem o gün yaratıldı; o gün cennete konuldu ve o gün
cennetden çıkarıldı. Kıyamet de ancak cum'a
günü kopacakdır.» buyurmuşlar.
İzah:
cum'a gününün en
hayırlı gün olması: Haftanın sâir günlerine nisbetledir.
Nevevî'nin beyânına
göre, senenin günlerine nisbetle en hayırlı gün arafe günüdür. Bazıları
cum'anın arafe gününden efdal olduğuna bu hadîsle istidlal etmişlersede esah
kavle göre arafe daha faziletlidir. Aliyyü'l-Kaarî: «cum'a günü arafeye tesadüf
ederse mutlak surette günlerin en faziletlisi olur. O günde işlenen amel de en
faziletli ve makbul olur, Hacc-ı ekber bundandır.» diyor.
Kaadı İyâz bu hadîs
hakkında şunları söylemişdir: «Zahire bakılırsa bu hadîsde zikri geçen
kazıyyeler Hz. Âdem'in faziletini beyan için değildirler. Çünkü Âdem
(Aleyhisse!âm)'ı cennetden çıkarmak ve kıyametin cumâ günü kopması fazilet
sayılamaz. Bunlar o gün vâki olacak büyük hâdisâtdır. Tâ ki kul, sâlih ameller
işleyerek Allah'ın rahmetine nâil olmaya, gazabını defe hazırlansın...»
Ebû Bekir İbnü'l -Arabi
dahî: «Bütün bu faziletler ve Hz. Âdem'in cennetden çıkarılması zürriyetinin ve
bu büyük neslin, enbiyâ, mürselîn, sâlihîn ve evliyâ'mn vücûduna sebepdir. Hz.
Âdem cennetden kovulduğu için çıkarılmış değil, bâzı vazifeler görerek sonra
tekrar oraya dönmek İçin çıkarılmışdır. Kıyametin kopması, enbiyânın, sıddîkin
ile evliyanın şeref ve kerametlerini göstermek ve mükâfatlarını acele vermek
için bir sebebdir.» demişdir.
Hasılı Hz. Adem'in
cennetten çıkarılması ihanet için değil, halifelik makamı içindir. Bu izlâl
değil, ikmâldir.
Hadîs-i şerif cum'a
gününün fazilet ve meziyyetine delildir.
Şevkânî: «Bu hadîs Hz.
Adem'in cennette değil, dışarıda yaratılarak sonra cennete konulduğuna
delildir.» demektedir.
Nevevî diyor ki: «Bu
hadîs garîb ve güzel bir mes'eleye de delildir. Mes'ele şudur: Bir adam,
karışma (sen günlerin en faziletlisinde boşsun) dese, ulemâmıza göre bu
mes'elede iki vecih vardır. Esah olan veçhe göre: Kadın arafe günü boş olur.
îkinci veçhe göre:
cum'a günü boş düşer. Delili de bu hadîsdir. Yalnız bu kaviller o adamın niyeti
olmadığına göredir. Şayet bu sözü ile senenin en faziletli gününü niyet ederse,
o zaman kadın alettâyîn arafe günü boş olur. Hafta günlerinin efdalini murâd
etmişse, boş düşmek için cum'a günü teayyün eder.
O adam «gün» yerine
«gece» tâbirini kullanarak (sen en hayırlı gecede boşsun) derse, kadın
alettâyîn Kadir gecesi boş olur.
Ulemâmız ile cumhûr'a
göre Kadir gecesi Ramazan ayının son on gecesi içersindedir. Eğer bu söz
Ramazandan. kalan on gecenin biirncisinde söylenmişse, kadın son gecenin ilk
cüz'üde boş olur. Şayet Ramazan'dan kalan on gecenin biri yahut bir gecenin
ekserisi geçtikden sonra söylenmişse, gelecek senenin o gecesinin o cüz'ünde
boş olur. (Leyle-i Kadir her sene başka başka gecelerde olur) diyenlere göre,
bu sözle kadın o ayın son gecesinin ilk cüz'ünde boş olur.»